Last Updated on 29 September 2025 by Sandesh Hiwale
प्रबुद्ध टीव्ही द्वारे आयोजित सर्व ऑनलाईन परीक्षांची यादी व प्राथमिक माहिती या लेखात देण्यात आली आहे.
प्रबुद्ध टीव्ही हे सामाजिक जागृती आणि वैचारिक परिवर्तनाचे एक प्रमुख व्यासपीठ आहे. गेल्या काही वर्षांपासून या माध्यमातून भगवान बुद्ध, संत कबीर, महात्मा फुले, छत्रपती शाहू आणि डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या क्रांतिकारी विचारांचा प्रचार आणि प्रसार सातत्याने होत आहे.
समाजातील वैचारिक बदल घडवून आणण्याच्या उद्देशाने प्रबुद्ध टीव्हीने विविध राज्यस्तरीय ऑनलाइन परीक्षांचे आयोजन केले आहे. प्रबुद्ध टीव्हीचे संचालक प्रवीण दीपक जामनिक यांच्या संकल्पनेतून या परीक्षा आयोजित करण्यात आल्या आहेत. या परीक्षांद्वारे हजारो स्पर्धकांनी सामाजिक आणि वैचारिक जागृतीमध्ये सक्रिय सहभाग घेतला आहे. या परीक्षा केवळ ज्ञानाची चाचणी नसून, त्या सामाजिक परिवर्तनाच्या प्रक्रियेचा भाग आहेत.
या लेखामध्ये आम्ही प्रबुद्ध टीव्हीने आयोजित केलेल्या सर्व प्रमुख ऑनलाइन परीक्षांची संपूर्ण यादी आणि प्राथमिक माहिती देत आहोत. प्रत्येक परीक्षेची तपशीलवार माहिती, अभ्यासक्रम, सहभागी स्पर्धक, बक्षिसे, विजेते आणि संबंधित लिंक्स येथे उपलब्ध आहेत.
जर तुम्ही सामाजिक जागृती, डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या विचारसरणी किंवा बौद्ध धम्माबाबत उत्सुक असाल, तर या परीक्षा तुमच्यासाठी प्रेरणादायी ठरतील. चला, या प्रेरणादायी परीक्षांचा एक रोचक मागोवा घेऊया.
१. प्रबुद्ध परिवर्तन परीक्षा २०२२-२३
प्रबुद्ध टीव्हीने आयोजित केलेली पहिली राज्यस्तरीय महापरीक्षा म्हणजे “प्रबुद्ध परिवर्तन परीक्षा”. ही परीक्षा २ एप्रिल २०२३ रोजी यशस्वीरीत्या पार पडली. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या जीवन आणि कार्यावर आधारित ही परीक्षा सामाजिक परिवर्तनाच्या विचारांना प्रोत्साहन देणारी ठरली.
अभ्यासक्रम:
- ‘माझी आत्मकथा‘ आत्मचरित्रात्मक पुस्तक (संपादक: ज. गो. संत)
परीक्षेची ठळक वैशिष्ट्ये:
- सहभागी स्पर्धक: १,२००+
- एकूण प्रश्न: ५०
बक्षिसे (एकूण ₹१८,००० – ६ बक्षिसे):
- प्रथम: ₹७,५००
- द्वितीय: ₹५,५००
- तृतीय: ₹३,५००
- ३ उत्तेजनार्थ: ₹१,५००
प्रमुख विजेते:
- प्रथम: नयन दिगंबर पगारे (नाशिक)
- द्वितीय: योगेश शरद वासनिक (भंडारा)
- तृतीय: अनिशा रतिलाल माहोरकार (गडचिरोली)
महत्त्वपूर्ण लिंक्स:
२. डॉ. आंबेडकर सामान्य ज्ञान परीक्षा २०२३
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या १३२व्या जयंतीनिमित्त २३ एप्रिल २०२३ रोजी आयोजित “डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर सामान्य ज्ञान परीक्षा २०२३” ही परीक्षा बाबासाहेबांच्या विचारसरणीचा अभ्यास करण्यासाठी एक उत्तम व्यासपीठ ठरली. या परीक्षेने स्पर्धकांना बाबासाहेबांच्या जीवनकार्याबाबत सखोल ज्ञान मिळवण्याची संधी दिली.
अभ्यासक्रम:
- ‘डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर‘ (लेखक: धनंजय कीर)
- ‘माझी आत्मकथा‘ (संपादक: ज. गो. संत)
- मराठी विकिपीडियावरील ‘बाबासाहेब आंबेडकर’ लेख
- ‘धम्म भारत‘ संकेतस्थळावरील निवडक लेख
परीक्षेची ठळक वैशिष्ट्ये:
- सहभागी स्पर्धक: २,१४५
- एकूण प्रश्न: ५०
बक्षिसे (एकूण ₹२४,५०० – ६ बक्षिसे):
- प्रथम: ₹१०,०००
- द्वितीय: ₹७,५००
- तृतीय: ₹५,५००
- ३ उत्तेजनार्थ: ₹१,५००
प्रमुख विजेते:
- प्रथम: उपेंद्र विजय बनकर (चंद्रपूर)
- द्वितीय: स्नेहल सतीश वासनिक (यवतमाळ)
- तृतीय: प्रवीण शिवाजी वाघमारे (ठाणे)
महत्त्वपूर्ण लिंक्स:
३. धम्मज्ञान परीक्षा २०२३
धम्मचक्र प्रवर्तन दिनाच्या निमित्ताने २९ ऑक्टोबर २०२३ रोजी आयोजित “धम्मज्ञान महापरीक्षा” ही परीक्षा बौद्ध धम्माच्या सखोल अभ्यासावर आधारित होती. या परीक्षेने स्पर्धकांना धम्माच्या मूलभूत तत्त्वांची ओळख करून दिली आणि सामाजिक जागृतीला चालना दिली.
अभ्यासक्रम:
- ‘भ. बुद्ध आणि त्यांचा धम्म‘ ग्रंथ (डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर)
- धम्म भारत वेबसाइटवरील ३० बौद्ध धर्मविषयक लेख
परीक्षेची ठळक वैशिष्ट्ये:
- सहभागी स्पर्धक: २,०००+
- एकूण प्रश्न: ५० + १०
बक्षिसे (एकूण ₹३९,००० – ७ पारितोषिके):
- प्रथम: ₹१५,०००
- द्वितीय: ₹१२,०००
- तृतीय: ₹१०,०००
- ४ उत्तेजनार्थ: ₹२,०००
प्रमुख विजेते:
- प्रथम: साक्षी रमेश भालेराव (ठाणे)
- द्वितीय: अर्श प्रशांत वाघमारे (नागपूर)
- तृतीय: ऋषिकेश अनिल त्रिभुवन (छ. संभाजीनगर)
महत्त्वपूर्ण लिंक्स:
४. भीमस्मरण परीक्षा – २०२४
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या १३३व्या जयंतीनिमित्त १९ मे आणि ९ जून २०२४ रोजी दोन टप्प्यांत आयोजित “भीमस्मरण राज्यस्तरीय ऑनलाइन महापरीक्षा” ही परीक्षा विशेष उल्लेखनीय आहे. यामध्ये ५६% महिला, ४४% पुरुष आणि एक तृतीयलिंगी व्यक्तीचा सहभाग होता, ज्याने लिंगसमानतेच्या दृष्टीने एक सकारात्मक उदाहरण घडवले.
अभ्यासक्रम:
- ‘माझी आत्मकथा‘ (संपादक: ज. गो. संत)
- धम्म भारतवरील ४० निवडक लेख
- मराठी विकिपीडियावरील बाबासाहेबांचा लेख
परीक्षेची ठळक वैशिष्ट्ये:
- सहभागी स्पर्धक: २,०००+
- एकूण प्रश्न: ५० + १५
बक्षिसे (एकूण ₹४७,००० – ६ बक्षिसे):
- प्रथम: ₹१५,०००
- द्वितीय: ₹१२,५००
- तृतीय: ₹१०,०००
- ३ प्रोत्साहनपर: ₹१,५००
प्रमुख विजेते:
- प्रथम: भूपती प्रभू जगधने (सोलापूर)
- द्वितीय: तेजस रवींद्र इंगळे (छ. संभाजीनगर)
- तृतीय: ऋषभ राजेंद्र बागडे (अमरावती)
महत्त्वपूर्ण लिंक्स:
५. संविधान गौरव परीक्षा २०२४
संविधान दिनाच्या अमृत महोत्सवानिमित्त ८ डिसेंबर २०२४ रोजी आयोजित “संविधान गौरव परीक्षा” ही परीक्षा भारतीय संविधानाच्या मूलतत्त्वांवर आधारित होती. या परीक्षेने नागरिकांना त्यांच्या हक्क आणि कर्तव्यांची जाणीव करून दिली आणि संविधानाच्या महत्वावर प्रकाश टाकला.
अभ्यासक्रम:
- भारतीय संविधान
- ११वी राज्यशास्त्र पाठ्यपुस्तक
- राज्यसभा टीव्हीची ‘संविधान’ मालिका
- ‘सर्वव्यापी आंबेडकर’ मालिकेतील “घटनाकार आंबेडकर” भाग
- धम्म भारत संकेतस्थळावरील १० निवडक लेख
- मराठी विकिपीडियावरील ‘बाबासाहेब आंबेडकर’ लेख
परीक्षेची ठळक वैशिष्ट्ये:
- सहभागी स्पर्धक: २,०००+
- एकूण प्रश्न: ४०
बक्षिसे (एकूण ₹५०,००० – ४ बक्षिसे):
- प्रथम: ₹२०,०००
- द्वितीय: ₹१५,०००
- तृतीय: ₹१०,०००
- चतुर्थ: ₹५,०००
प्रमुख विजेते:
- प्रथम: ललिता अशोक कांबळे (नागपूर)
- द्वितीय: ऋषिकेश ओमप्रकाश मिटकर (पुणे)
- तृतीय: अनुष्का अनिल गजमल (परभणी)
महत्त्वपूर्ण लिंक्स:
- [माहिती: संविधान गौरव महापरीक्षा २०२४]
- [अभ्यासक्रम: धम्मभारत वरील ३० लेख]
- [उत्तर पत्रिका: संविधान गौरव महापरीक्षा २०२४]
- [निकाल: संविधान गौरव महापरीक्षा २०२४]
६. भीमस्मरण परीक्षा – २०२५
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या १३४व्या जयंतीनिमित्त १४ एप्रिल २०२५ रोजी उत्सव साजरा करताना, ११ मे २०२५ रोजी आयोजित “भीमस्मरण परीक्षा” ही परीक्षा बाबासाहेबांच्या विचारांचा सखोल अभ्यास करण्यावर केंद्रित होती. या परीक्षेने जातिव्यवस्थेच्या निर्मूलनासारख्या महत्वपूर्ण विषयांवर चर्चा घडवली.
अभ्यासक्रम:
- ‘जातिव्यवस्थेचे निर्मूलन‘ ग्रंथ (डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर)
- धम्म भारतवरील ५ लेख
- मराठी विकिपीडियावरील ‘बाबासाहेब आंबेडकर’ लेख
परीक्षेची ठळक वैशिष्ट्ये:
- सहभागी स्पर्धक: २,५००+
- एकूण प्रश्न: ४०
बक्षिसे (एकूण ₹५२,००० – १० पारितोषिके):
- प्रथम: ₹१५,०००
- द्वितीय: ₹१२,५००
- तृतीय: ₹१०,०००
- चतुर्थ: ₹७,०००
- पंचम: ₹५,०००
- ५ उत्तेजनार्थ: ₹२,५००
प्रमुख विजेते:
- प्रथम: प्रज्वल प्रभाकर सरकटे (बुलडाणा)
- द्वितीय: आदित्य अशोक सरवदे (पुणे)
- तृतीय: प्रसाद गोरखनाथ पगारे (नाशिक)
महत्त्वपूर्ण लिंक्स:
- [माहिती: भीमस्मरण महापरीक्षा २०२५]
- [उत्तर पत्रिका: भीमस्मरण परीक्षा २०२५]
- [निकाल: भीमस्मरण परीक्षा २०२५]
७. धम्मदीक्षा गौरव महापरीक्षा २०२५ (चालू आहे)
बुद्धाब्द २५०० आणि ख्रिस्ताब्द १९५६ या ऐतिहासिक वर्षात डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी लाखो अनुयायांसह बौद्ध धर्माची दीक्षा घेऊन भारतात सामाजिक आणि आध्यात्मिक क्रांती घडवली. या धम्मक्रांतीला आदरांजली अर्पण करण्यासाठी “धम्मदीक्षा गौरव महापरीक्षा २०२५” ही ऑनलाइन परीक्षा आयोजित करण्यात आली आहे.
परीक्षेची ठळक वैशिष्ट्ये:
- सहभागी स्पर्धक: १६ ऑक्टोबर २०२५ पर्यंत नोंदणी चालू
- परीक्षा तारीख: २६ ऑक्टोबर २०२५
- एकूण प्रश्न: ४० + १०
अभ्यासक्रम:
- ‘भ. बुद्ध आणि त्यांचा धम्म‘ ग्रंथातील २ खंड
- धम्म भारत संकेतस्थळावरील वरील ७ लेख
बक्षिसे (एकूण ₹४१,००० – १० पारितोषिके):
- प्रथम: ₹१२,५००
- द्वितीय: ₹१०,०००
- तृतीय: ₹७,०००
- चतुर्थ: ₹५,०००
- पंचम: ₹३,०००
- षष्ठम: ₹१,५००
- ४ उत्तेजनार्थ: ₹२,०००
महत्त्वपूर्ण लिंक्स:
- [अधिक माहिती वाचा]
- [येथे क्लिक करा] (परीक्षेची निश्चित तारीख, नियम-अटी, अभ्यासक्रम व इतर माहितीसाठी)
या परीक्षांद्वारे प्रबुद्ध टीव्ही सामाजिक जागृतीचे कार्य अविरतपणे करत आहे. जर तुम्हाला या परीक्षांमध्ये सहभाग घ्यायचा असेल किंवा अधिक जाणून घ्यायचे असेल, तर वरील लिंक्सचा वापर करा. सामाजिक परिवर्तनाच्या या प्रवासात तुमचाही सहभाग असावा!
WhatsApp चॅनल्स फॉलो करा
परीक्षेसंबंधी सूचना आणि अपडेट मिळविण्यासाठी प्रबुद्ध टीव्हीच्या आणि धम्म भारतच्या WhatsApp चॅनलला फॉलो करा.
- प्रबुद्ध टीव्ही WhatsApp चॅनलची लिंक क्लिक करा
- धम्म भारतच्या व्हॉट्सॲप चॅनलची लिंक क्लिक करा
धम्म भारतचे सर्व अपडेट्स मिळवण्यासाठी तुम्ही आम्हाला फेसबुक, व्हाट्सअप, टेलिग्राम, इन्स्टाग्राम, ट्विटर वर नक्की फॉलो आणि सबस्क्राइब करा. संपर्कासाठी आमचा ई-मेल.
मैत्रिणींनो व मित्रांनो, धम्म भारतच्या नवीन लेखांचे notifications मिळवण्यासाठी स्क्रीनच्या खालील बाजूस उजवीकडे दिसणाऱ्या लाल रंगातील bell icon ला क्लिक करा.
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचा संग्रह जीवनचरित्र पुस्तके पुतळे सुविचार / Quotes दृष्टिकोन/ विचार कार्य आणि योगदान विकिपीडिया रंजक तथ्ये धम्म भारतला सोशल मिडिया माध्यमांवर फॉलो आणि सबस्क्राइब करा.