2024 च्या महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुकीत महाविकास आघाडी आणि महायुतीने दिलेले अनुसूचित जातीचे आणि बौद्ध उमेदवार आणि त्यांच्या जाती या विषयाची माहिती या लेखामध्ये देण्यात आली आहे.
2024 च्या महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुकीसाठी 288 जागांवर विविध जाती-धर्माचे उमेदवार उभे आहेत. या लेखामध्ये आपण महायुती आणि महाविकास आघाडीने दिलेल्या अनुसूचित जातीच्या उमेदवारांची तसेच बौद्ध धर्मीय उमेदवारांची माहिती जाणून घेणार आहोत.
महाराष्ट्र विधानसभेच्या 288 जागांपैकी 29 जागा ह्या अनुसूचित जातीसाठी (SC) तर 25 जागा अनुसूचित जमातीसाठी (ST) राखीव असतात.
29 राखीव जागेवर सर्वच पक्षांनी अनुसूचित जातीचे उमेदवार दिले आहेत. तथापि आपण येथे केवळ महाविकास आघाडी आणि महायुतीने दिलेल्या उमेदवारांच्या जातीची माहिती (SC caste) जाणून घेऊ.
महाविकास आघाडी आणि महाविकास युतीमधील प्रमुख पक्ष व त्यांचे पक्षनेते यांची माहिती खालीलप्रमाणे :
महायुती
भाजप – देवेंद्र फडणवीस
शिवसेना – एकनाथ शिंदे
राष्ट्रवादी काँग्रेस – अजित पवार
जनसुराज्य शक्ती –
महाविकास आघाडी
काँग्रेस – नाना पटोले
शिवसेना (उबाठा) – उद्धव ठाकरे
राष्ट्रवादी काँग्रेस-श.प. – शरद पवार
अनु. जातीच्या आणि बौद्ध उमेदवारांची यादी
महाराष्ट्र विधानसभा निवडणूक 2024 मध्ये महायुती आणि महाविकास आघाडीने दिलेले अनुसूचित जातीचे व बौद्ध उमेदवार यांची यादी खालीलप्रमाणे आहे.
राखीव जागा
1) भुसावळ 12
संजय सावकारे (भाजप) – चांभार
राजेश मानवरकर (काँग्रेस) – बौद्ध
2) मेहकर 25
संजय रायमुलकर (शिवसेना) – ???
सिद्धार्थ खरात (शिवसेना (उबाठा)) – बौद्ध
3) मूर्तिजापूर 32
हरीश पिंपळे (भाजप) – ??? / लिंगायत
सम्राट डोंगरदिवे (राष्ट्रवादी काँग्रेस-श.प.) – बौद्ध
4) वाशिम 34
श्याम खोडे (भाजप) – चांभार
सिद्धार्थ देवळे (शिवसेना (उबाठा)) – बौद्ध
5) दर्यापूर 40
अभिजीत अडसूळ (शिवसेना) – चांभार
गजानन लवटे (शिवसेना (उबाठा)) – खाटीक
6) उमरेड 51
सुधीर पारवे (भाजप) – बौद्ध
संजय मेश्राम (काँग्रेस) – बौद्ध
7) नागपूर उत्तर 57
मिलिंद माने (भाजप) – बौद्ध
नितीन राऊत (काँग्रेस) – बौद्ध
8) भंडारा 61
नरेंद्र भोंडेकर (शिवसेना) – चांभार
पूजा ठवकर (काँग्रेस) – चांभार ?
9) अर्जुनी मोरगाव 63
राजकुमार बडोले (राष्ट्रवादी काँग्रेस) – बौद्ध
दिलीप बनसोडे (काँग्रेस) – बौद्ध
10) चंद्रपूर 71
किशोर जोरगेवार (भाजप) – बेडर
प्रवीण पाडवेकर (काँग्रेस) – बौद्ध
11) उमरखेड 82
किसन वानखेडे (भाजप) – बौद्ध?
साहेबराव कांबळे (काँग्रेस) – बौद्ध
12) देगलूर 90
जितेश अंतापुरकर (भाजप) – मांग
निवृत्ती कांबळे (काँग्रेस) – बौद्ध
13) बदनापूर 102
नारायण कुचे (भाजप) – चांभार
रूपकुमार चौधरी (राष्ट्रवादी काँग्रेस-श.प.) – भंगी ?
14) औरंगाबाद पश्चिम 108
संजय शिरसाठ (शिवसेना) – बौद्ध
राजू शिंदे (शिवसेना (उबाठा)) – बौद्ध
15) देवलाली 126
सरोज अहिरे (राष्ट्रवादी काँग्रेस) – चांभार
योगेश घोलप (शिवसेना (उबाठा)) – चांभार
16) अंबरनाथ 140
बालाजी किनीकर (शिवसेना) – बौद्ध
राजेश वानखेडे (शिवसेना (उबाठा)) – बौद्ध
17) कुर्ला 174
मंगेश कुदळकर (शिवसेना) – चांभार
प्रवीणा मोरजकर (शिवसेना (उबाठा)) – ???
18) धारावी 178
राजेश खंदारे (शिवसेना) – ???
ज्योती गायकवाड (काँग्रेस) – बौद्ध
19) पिंपरी 206
अण्णा बनसोडे (राष्ट्रवादी काँग्रेस) – बौद्ध
सुलक्षणा शीलवंत (राष्ट्रवादी काँग्रेस-श.प.) – बौद्ध
20) पुणे छावणी 214
सुनील कांबळे (भाजप) – मांग
रमेश बागवे (काँग्रेस) – मांग
21) श्रीरामपूर 220
भाऊसाहेब कांबळे (शिवसेना) – चांभार?
हेमंत ओगले (काँग्रेस) – ???
22) केज 232
नमिता मुंदडा (भाजप) – चांभार
पृथ्वीराज साठे (राष्ट्रवादी काँग्रेस-श.प.) – मांग
23) उदगीर 237
संजय बनसोडे (राष्ट्रवादी काँग्रेस) – बौद्ध
सुधाकर भालेराव (राष्ट्रवादी काँग्रेस-श.प.) – मांग
24) उमरगा 240
ज्ञानराज चौगुले (शिवसेना) – कक्कया
प्रवीण स्वामी (शिवसेना (उबाठा)) – जंगम
25) मोहोळ 247
यशवंत माने (राष्ट्रवादी काँग्रेस) – कक्कया
राजू खरे (राष्ट्रवादी काँग्रेस-श.प.) – बौद्ध
26) माळशिरस 254
राम सातपुते (भाजप) – चांभार
उत्तम जानकर (राष्ट्रवादी काँग्रेस-श.प.) – खाटीक (धनगर)
27) फलटण 255
सचिन पाटील (राष्ट्रवादी काँग्रेस) – बौद्ध ?
दीपक चव्हाण (राष्ट्रवादी काँग्रेस-श.प.) – ???
28) हातकणंगले 278
अशोक माने (जनसुराज्य शक्ती) – चांभार
राजू आवळे (काँग्रेस) – मांग
29) मिरज 281
सुरेश खाडे (भाजप) – चांभार
तानाजी सातपुते (शिवसेना (उबाठा)) – चांभार
सर्वसाधारण जागा
30) भायखळा 184
यामिनी जाधव (शिवसेना) – बौद्ध
31) उल्हासनगर 141
भगवान भालेराव (मनसे) – बौद्ध
टीप : (1) प्रत्येक विधानसभा मतदारसंघासमोर त्यांचा “क्रमांक” दिला आहे; (2) ज्या उमेदवाराची जात माहिती नाही, जातीच्या जागी “???” चिन्ह वापरले आहे; आणि (3) उमेदवाराची जात माहिती आहे, पण त्याचा ठोस पुरावा नाही, अशावेळी जातीसोबत “?” चिन्ह वापरले. (4) ‘बौद्ध‘ म्हणून नोंद केलेले उमेदवार हे महार या अनुसूचित जातीचे आहेत.
कोणत्या जातीचे किती उमेदवार ?
सर्वाधिक एससी आणि बौद्ध उमेदवार वंचित बहुजन आघाडी दिले आहेत परंतु निवडून येण्याची सर्वाधिक शक्यता महायुती व मविआच्या उमेदवारांची आहे. महायुती आणि महाविकास आघाडीने एकूण 59 अनुसूचित जातीचे उमेदवार निवडणुकीत उतरवले आहेत, ज्यामध्ये 58 उमेदवार (29 x 2) राखीव मतदारसंघांतून आणि तर एक उमेदवार हा सर्वसाधारण मतदारसंघातून (भायखळा येथून) उभा आहे.
25 बौद्ध (महार), 15 चांभार, 6 मांग, प्रत्येकी 2 खाटीक व कक्कय्या, प्रत्येकी 1 बेरड, भंगी व जंगम. (उर्वरित 6 उमेदवारांच्या जाती अज्ञात आहेत)
संजय रायमुलकर (मेहकर), हरीश पिंपळे (मुर्तीजापुर), प्रवीणा मारोजकर (कुर्ला), राजेश खंदारे (धारावी), हेमंत ओगले (श्रीरामपूर) व दीपक चव्हाण (फलटण) या सहा उमेदवारांच्या जातींची माहिती मिळाली नाही.
कोणत्या पक्षाने कोणत्या अनुसूचित जातीचे उमेदवार दिले?
बौद्ध उमेदवार : काँग्रेसने सर्वाधिक बौद्ध उमेदवार दिले आहे. 25 बौद्ध खासदांमध्ये महायुतीचे 10 तर महाविकास आघाडीचे 15 उमेदवार आहेत. काँग्रेसचे 8, शिवसेना (उबाठा) आणि अजित पवारांच्या राष्ट्रवादीचे प्रत्येकी 4, राष्ट्रवादी-शरदचंद्र पवार, भाजप आणि शिवसेना (शिंदे) यांचे प्रत्येकी तीन उमेदवार बौद्ध आहेत.
चांभार उमेदवार : एकूण 15 उमेदवारांपैकी, सर्वाधिक (11) चांभार उमेदवार हे महायुतीने दिले आहेत. भाजपने 5, शिवसेना (शिंदे)ने 4, शिवसेना (उबाठा) 2, आणि काँग्रेस, दोन्ही राष्ट्रवादी, JSS यांचे प्रत्येकी एक उमेदवार चांभार आहेत.
मांग उमेदवार : या निवडणुकीत महायुतीने दोन तर महाविकास आघाडीने चार मांग व्यक्तींना उमेदवारी दिली आहे. भाजप, काँग्रेस आणि राष्ट्रवादी-शरदचंद्र पवार या तिन्ही पक्षांनी प्रत्येकी दोन उमेदवार मातंग समाजाचे दिले आहेत.
खाटीक उमेदवार : दोन खाटीक उमेदवार निवडणूक उभे आहेत आणि ते दोन्ही महाविकास आघाडीचे आहेत.
शिवसेना (ठाकरे गट) आणि राष्ट्रवादी (शरद पवार गट) या दोन्ही पक्षांनी प्रत्येकी एक उमेदवार खाटीक दिला आहे. राष्ट्रवादीने दिलेला उमेदवार हा मूळचा “धनगर” समाजाचा असून तो “खाटीक” या अनुसूचित जातीचे खोटे जात प्रमाणपत्र काढले आहे. धनगर समाजाला स्वतंत्रपणे एनटी-सी (ओबीसी) अंतर्गत 3.5 टक्के आरक्षण आहे, मात्र तरी उत्तम जानकर या धनगर नेत्याने अनुसूचित जातीचे प्रमाणपत्र काढून त्याचा लाभ घेणे अत्यंत धक्कादायक आहे.
कक्कय्या उमेदवार : कक्कय्या जातीचे दोन्ही उमेदवार महायुतीने (शिवसेना आणि राष्ट्रवादी काँग्रेस) दिले आहेत. त्यानंतर भाजपने बेडर व्यक्तीला, तर शिवसेना (उबाठा)ने जंगम, व राष्ट्रवादी काँग्रेस-शरचंद्र पवार पक्षाने भंगी उमेदवार निवडणुकीच्या रणांगणात उतरवले आहेत.
इतर उमेदवार : अद्याप, 6 एससी उमेदवारांच्या जातींची माहिती मिळाली नाही, ज्यांमध्ये शिंदेंच्या शिवसेनेचे 3 तर, भाजप, काँग्रेस, शरद पवारांच्या राष्ट्रवादीचे प्रत्येकी एक उमेदवार आहेत. या सहा उमेदवारांच्या जातींची माहिती मिळाल्यानंतर वरील समीकरणांमध्ये सुद्धा बदल होत राहील.)
कोणत्या जातीचे किती उमेदवार निवडून येऊ शकतात?
महायुती आणि महाविकास आघाडीने दिलेल्या अनुसूचित जातीच्या उमेदवारांमध्ये कोणत्या जातीचे किती उमेदवार उमेदवार निवडणुकीत जिंकू शकतात, त्याची शक्यता खालील प्रमाणे आहे.
25 बौद्ध उमेदवारांपैकी 19 उमेदवार जिंकू शकतात. (6 ठिकाणी एकमेकांविरुद्ध लढत आहे.)
15 चांभार उमेदवारांपैकी 12 उमेदवार जिंकू शकतात. (3 ठिकाणी एकमेकांविरुद्ध लढत आहे.)
6 मांग उमेदवारांपैकी कमाल 5 उमेदवार जिंकू शकतात. (एका ठिकाणी एकमेकांविरुद्ध लढत आहे.)
दोन खाटीक, दोन कक्कया, एक बेडर, एक भंगी आणि एक जंगम हे सर्व उमेदवार जिंकण्याची शक्यता आहे. (कारण या जातींची एकमेकांविरुद्ध लढत नाही.)
उर्वरित 6 अनुसूचित जातीच्या उमेदवारांची जातीय पार्श्वभूमी अस्पष्ट आहे. ही माहिती मिळाल्यानंतर वरील समीकरणांमध्ये सुद्धा बदल होत राहील.
निवडणुकीतील एससी उमेदवारांचे आमने-सामने!
2024 च्या महाराष्ट्र विधानसभा निवडणूकीत महायुती आणि महाविकास आघाडीच्या एससी उमेदवारांमध्ये रंजक लढत होणार आहे.
“बौद्ध विरुद्ध बौद्ध” अशी लढत उमरेड, नागपूर उत्तर, अर्जुनी मोरगाव, उमरखेड, औरंगाबाद पश्चिम, अंबरनाथ व पिंपरी या मतदारसंघांमध्ये होत आहे.
“चांभार विरुद्ध चांभार” अशी लढत भंडारा, देवलाली आणि मिरज या मतदारसंघांमध्ये होणार आहे.
“मांग विरूद्ध मांग” अशी लढत केवळ पुणे छावणी मतदारसंघामध्ये होत आहे.
अशीही लढत होईल…
चांभार विरुद्ध बौद्ध – भुसावळ आणि वाशिम
चांभार विरुद्ध मांग – केज आणि हातकणंगले
चांभार विरुद्ध खाटीक – दर्यापूर आणि माळशिरस
चांभार विरुद्ध भंगी – बदनापूर
बौद्ध विरुद्ध मांग – देगलूर आणि उदगीर
बौद्ध विरुद्ध बेडर – चंद्रपूर
बौद्ध विरुद्ध कक्कय्या – मोहोळ
जंगम विरुद्ध कक्कय्या – उमरगा
महाराष्ट्र विधानसभेतील एससी जातींचे प्रतिनिधित्व किती?
सध्याच्या [2019-24 कार्यकाळातील] 14व्या विधानसभेत 288 मध्ये 9 बौद्ध आमदार (एकूण आमदारांच्या 3.1%) होते. महाराष्ट्रात महारांसह बौद्धांची लोकसंख्या 8.5 टक्के आहे, पण विधानसभेत प्रतिनिधित्व 3 टक्के आहे.
14व्या महाराष्ट्र विधानसभेत 29 राखीव जागांपैकी 8 बौद्ध आमदार (एकूण एससी आमदारांच्या 27.59%) होते. महाराष्ट्रात अनुसूचित जातीच्या लोकसंख्येमध्ये नवबौद्धांची अर्थात एससी बौद्धांची लोकसंख्या 65 टक्के आहे, पण विधानसभेत प्रतिनिधित्व 27.6 टक्के आहे.
मग बौद्धांचे प्रश्न कोण मांडणार? एका बाजूला आर्थिक भ्रांत, संधीचा शोध आणि दुसरीकडे जातीय तेढीच्या राजकारणात अडकणं ही महाराष्ट्राच्या बौद्धांची शोकांतिका आहे.
23 नोव्हेंबर 2024 रोजी निकालानंतर, आगामी 15व्या विधानसभेत कोणते एससी व बौद्ध उमेदवार निवडून येतात, हे पाहणे महत्त्वाचे आहे. निकालानंतर अनुसूचित जातीचे आणि बौद्धांचा विधानसभेतील प्रतिनिधित्वात किती बदल होतो हे सुद्धा कळेल.
महाराष्ट्र एकूण 59 अनुसूचित जाती (आणि उपजाती) आहेत. तथापि त्यांचे दोन प्रमुख गट करायचे झाले तर ते ‘दलित हिंदू’ आणि ‘नवबौद्ध’ असे आहेत. दलित हिंदू म्हणजेच अनुसूचित जातीची हिंदू धर्मीय व्यक्ती (SC Hindu) आणि नवबौद्ध म्हणजेच अनुसूचित जातीची बौद्ध धर्मीय व्यक्ती (SC Buddhist) होय. महाराष्ट्रातील अनुसूचित जातींमध्ये हिंदू दलितांची लोकसंख्या 35% आणि (महारांसह) नवबौद्धांची संख्या 65 टक्के आहे. पण बौद्धांना मिळणारे राजकीय प्रतिनिधित्व कमी आहे.
महाराष्ट्रात अनुसूचित जातीची लोकसंख्या सुमारे 13 टक्के आहे. लोकसंख्येचे प्रमाणानुसार अनुसूचित जातीचे 37 आमदार विधानसभेत असायला हवे. सद्यस्थितीत अनुसूचित जातींसाठी 29 राखीव जागा आहेत, जर तर एखाद्या सर्वसाधारण जागेवर एससी उमेदवार निवडून आला तर विधानसभेत फक्त 30 जागा अनुसूचित जातीच्या उमेदवारांना मिळतात, जे की प्रतिधित्वानुसार नुसार कमी आहे. केवळ महार + बौद्ध या दोन समूहांचा विचार केला तर त्यांना 8.5% या लोकसंख्येच्या प्रमाणानुसार 24 ते 25 टक्के जागा मिळायला हव्यात. पण या समूहासाठी मिळणाऱ्या जागा 10 च्या आसपास असतात.
2011 च्या जनगणनेत महाराष्ट्रातील जातीची लोकसंख्या 1 एक 33 लाख (11.8%) होती, तर एससी-एसटी म्हणून नोंद न झालेल्या बौद्धांची लोकसंख्या सुमारे 13 लाख होती. अनुसूचित जातीच्या लोकसंख्येमध्ये जर या 13 लाख बौद्धांपैकी 10 लाख जरी समाविष्ट केले तरी राज्यातील एससी लोकसंख्या 13% पर्यंत जाते. 10 लाख बौद्ध = महार मूळच्या लाखो लोकांनी जनगणनेत त्यांची ‘अनुसूचित जात’ नोंदवली नाही तर केवळ ‘धर्म’ कॉलममध्ये बुद्धिस्ट नोंदवले. (2011 च्या जनगणनेनुसार, राज्यात एकूण बौद्ध लोकसंख्या 65 लाख होती, त्यांपैकी एससी बौद्ध 52 लाख, एसटी बौद्ध 21 हजार होते.)
वाचकांसाठी : हा लेख तुम्हाला कसा वाटला हे आम्हाला नक्की कळवा. तुम्हाला लेखातील एससी उमेदवारांच्या जाती माहिती असल्यास तसेच तुमच्या काही सूचना किंवा प्रश्न असतील तर कृपया कॉमेंट बॉक्समध्ये किंवा ई-मेलद्वारे लिहून आवर्जून कळवावे. धन्यवाद.
हे ही वाचलंत का?
- महाराष्ट्रात बौद्ध समाजाला राजकीय प्रतिनिधित्व किती असायला हवे?
- 2019 विधानसभा निवडणूक : महाराष्ट्रातील बौद्ध आमदारांची यादी (2019-24)
- महाराष्ट्रातील बौद्ध खासदारांची यादी (2019-24)
- महाराष्ट्रातील 48 खासदारांची सामाजिक पार्श्वभूमी अर्थात त्यांच्या जाती
- जगातील 10 बौद्ध महिला राष्ट्रपती आणि पंतप्रधान
- भारतातील 30 सर्वात प्रसिद्ध बौद्ध व्यक्ती
- ‘या’ 14 विद्यापीठांना आहे डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचे नाव
- महाराष्ट्रातील अनुसूचित जातींची यादी आणि प्रत्येक अनु. जातीची लोकसंख्या
- सर्व आरक्षण रद्द केले तर काय होईल?
मैत्रिणींनो व मित्रांनो, धम्म भारतच्या नवीन लेखांचे notifications मिळवण्यासाठी स्क्रीनच्या खालील बाजूस उजवीकडे दिसणाऱ्या लाल रंगातील bell icon ला क्लिक करा.
धम्म भारतचे सर्व अपडेट्स मिळवण्यासाठी तुम्ही आम्हाला फेसबुक, व्हाट्सअप, टेलिग्राम, इंस्टाग्राम, ट्विटर वर नक्की फॉलो आणि सबस्क्राइब करा. संपर्कासाठी ई-मेल करु शकता.