भारताच्या नव्या संसद भवनाच्या गरुड द्वारावर डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आणि सरदार वल्लभभाई पटेल यांचे भव्य भित्तिचित्र लावले गेले आहे, जे एक अत्यंत आकर्षक ठिकाण बनले आहे. – संसदेतील आंबेडकरांचे शिल्प
भारतीय इतिहासातील थोर व्यक्तिमत्त्वे म्हणजे सरदार वल्लभभाई पटेल आणि डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर. हे दोघेही आधुनिक भारताचे शिल्पकार आहेत. त्यांचे कर्तृत्व आणि विचार सर्वांसाठी प्रेरणादायी आहेत. त्यांचं योगदान अमूल्य असून भारतीय समाजात आणि राजकारणात त्यांनी क्रांतिकारी बदल घडवले.
या महान व्यक्तिमत्त्वांच्या सन्मानार्थ भारताच्या नव्या संसद भवनात त्यांचे भव्य भित्तिचित्र (म्यूरल) स्थापन करण्यात आले आहे. या भित्तिचित्रामुळे केवळ संसद भवनाचं वैभव वाढलं नाही तर देशातील नागरिकांसाठीही हा एक अभिमानाचा क्षण आहे. या लेखात आपण या म्युरलच्या स्थापनेमागील प्रेरणा, त्याच्या निर्मितीची प्रक्रिया, आणि त्यामागील संदेशाबद्दल जाणून घेणार आहोत.
नव्या संसद भवनातील भव्य म्यूरल – डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आणि सरदार वल्लभभाई पटेल
मे 2023 मध्ये भारताचं नवं संसद भवन राष्ट्राला समर्पित करण्यात आलं. या नव्या संसद भवनाच्या भिंतींवर अनेक सुंदर कलाकृती आहेत, ज्या भारतीय संस्कृती आणि इतिहासाचं प्रतीक आहेत. यामध्ये सर्वाधिक आकर्षणाचं केंद्र आहे गरुड द्वारावर असलेलं डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आणि सरदार वल्लभभाई पटेल यांचं भव्य भित्तिचित्र.
भित्तिचित्राचा आकार आणि वैशिष्ट्ये
संसदेतील आंबेडकरांचे शिल्प अर्थात भित्तिचित्र गोलाकार असून 19 फूट उंच आणि सुमारे 12 टन वजनाचे आहे.
पंचधातूतील पितळेचा वापर करून तयार करण्यात आलेल्या या म्यूरलची रचना अशा प्रकारे केली आहे की, बाबासाहेबांच्या चेहऱ्याचा आकार 151 फूट उंचीच्या मूर्तीच्या चेहऱ्याएवढा आहे.
हे भित्तिचित्र तयार करण्यात केवळ 35 दिवस लागले, जे सामान्यतः अशा प्रकारच्या कलाकृतीसाठी चार ते पाच महिने लागतात.
निर्मितीची प्रक्रिया आणि आव्हाने
या भव्य भित्तिचित्राची निर्मिती प्रसिद्ध मूर्तिकार नरेश कुमावत यांनी केली आहे. त्यांनी बाबासाहेबांच्या मूळ 300 पेक्षा अधिक छायाचित्रांचा अभ्यास केल्यानंतर यासाठी योग्य छायाचित्र निवडले.
भित्तिचित्राचं वजन आणि आकार पाहता, ते अखंड स्वरूपात संसद भवनात नेणं अशक्य होतं. त्यामुळे ते अनेक भागांमध्ये विभागून नेलं गेलं आणि संसद भवनात त्यांना पुन्हा एकत्र जोडण्यात आलं.
गरुड द्वारावरील म्यूरलचे महत्त्व
गरुड द्वार हे नव्या संसद भवनातील मुख्य प्रवेशद्वार असून येथेच हे भव्य भित्तिचित्र आहे. हे भित्तिचित्र ‘एक भारत, श्रेष्ठ भारत’ या विचारधारेचं प्रतिनिधित्व करतं. यामुळे डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आणि सरदार पटेल यांच्या आदर्शांचा वारसा पुढील पिढ्यांना प्रेरणा देतो.
आधुनिक भारताचे शिल्पकार
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर हे भारतीय संविधानाचे शिल्पकार म्हणून ओळखले जातात. त्यांनी भारतातील दलित, शोषित आणि वंचित घटकांसाठी जीवनभर संघर्ष केला. त्यांच्या नेतृत्वामुळे भारतीय समाजात समानतेची बीजे रोवली गेली.
सरदार वल्लभभाई पटेल यांना भारताचे लौह पुरुष म्हणतात. त्यांनी 562 संस्थाने भारतात सामील करून एकसंध भारताची निर्मिती केली.
नव्या संसद भवनातील डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आणि सरदार वल्लभभाई पटेल यांचं भव्य भित्तिचित्र केवळ एक शिल्प नसून, ते आधुनिक भारताच्या आदर्श विचारांचं प्रतीक आहे. या दोन्ही महापुरुषांनी आपल्या कार्यातून समाजात क्रांती घडवून आणली. या भित्तिचित्रामुळे भारतीय संस्कृतीचा वारसा जपणाऱ्या नव्या संसद भवनाचं महत्त्व अधिकच वाढलं आहे.
“डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आणि सरदार पटेल यांचे जीवन कार्य सर्वांसाठी प्रेरणादायी आहे. त्यांच्या स्मरणार्थ उभारलेली ही कलाकृती प्रत्येक भारतीयासाठी अभिमानाचा विषय आहे.”
संदर्भ
- संसद भवन में डॉ. आंबेडकर का शिल्प – संसद टीव्ही – व्हिडिओ पाहा
- संसद की कला – संसद भवन
जुन्या संसद भवनातील आंबेडकर यांचा पुतळा आणि तैलचित्रे
भारताच्या जुन्या संसद भवनात डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचा पूर्णाकृती पुतळा आणि दोन तैलचित्रे स्थापित आहेत. जुन्या संसद भवनाला आता “संविधान भवन” असे नाव देण्यात आले आहे.
डॉ. आंबेडकर यांचा संसद भवनातील पुतळा
2 एप्रिल 1967 रोजी संसदेत 3.66 मीटर (12 फूट) उंच कांस्य पुतळा बसवण्यात आला. हा पुतळा शिल्पकार बी. व्ही. वाघ यांनी साकारला असून, त्याचे अनावरण तत्कालीन राष्ट्रपती डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांनी केले. अधिक माहिती ‘येथे‘ वाचा.
संसद भवनातील डॉ. आंबेडकर यांची तैलचित्रे
✅ सेंट्रल हॉलमधील तैलचित्र:
12 एप्रिल 1990 रोजी संसद भवनाच्या सेंट्रल हॉलमध्ये डॉ. आंबेडकर यांचे तैलचित्र लावण्यात आले. हे चित्र चित्रकार ज़ेबा अमरोहावी यांनी तयार केलेले असून, त्याचे अनावरण तत्कालीन पंतप्रधान वी. पी. सिंग यांनी केले.
✅ संसदीय संग्रहालय आणि अभिलेखागारातील तैलचित्र:
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचे आणखी एक तैलचित्र संसदीय संग्रहालय आणि अभिलेखागारात लावण्यात आले आहे.
वाचकांसाठी :
हा लेख तुम्हाला कसा वाटला हे आम्हाला नक्की कळवा. तसेच तुमच्या काही सूचना किंवा प्रश्न असतील तर कृपया कॉमेंट बॉक्समध्ये किंवा ई-मेलद्वारे लिहून आवर्जून कळवा. धन्यवाद.
हे ही वाचलंत का?
- भारतातील 10 सर्वात उंच पुतळे
- जगातील सम्राट अशोक यांचे पुतळे
- ‘या’ देशांमध्ये आहेत डॉ. आंबेडकर यांचे पुतळे
- डॉ. आंबेडकर यांचे तीन सर्वात उंच पुतळे
- डॉ. आंबेडकर यांचा 206 फूट उंच ‘सामाजिक न्यायाचा पुतळा’
- सुप्रीम कोर्टातील डॉ. आंबेडकर यांचा पुतळा
- दिल्लीत डॉ. आंबेडकर यांचे 10 पुतळे, ज्यांना पाहून लोक नतमस्तक होतात
- जगातील पहिला डॉ. आंबेडकर यांचा पुतळा 1950 मध्ये कोल्हापुरात तयार झाला
धम्म भारतचे सर्व अपडेट्स मिळवण्यासाठी तुम्ही आम्हाला फेसबुक, व्हाट्सअप, टेलिग्राम, इन्स्टाग्राम, ट्विटर वर नक्की फॉलो आणि सबस्क्राइब करा. संपर्कासाठी आमचा ई-मेल.
मैत्रिणींनो व मित्रांनो, धम्म भारतच्या नवीन लेखांचे notifications मिळवण्यासाठी स्क्रीनच्या खालील बाजूस उजवीकडे दिसणाऱ्या लाल रंगातील bell icon ला क्लिक करा.